در روزهای اخیر، شورای پول و اعتبار با تصویب مقررات بازار متشکل معاملات ارزی گامی به سوی سامان دهی بازار پر تلاطم ارز برداشت. در این بازار متشکل، قرار است اسکناس ارز و حواله ارزی توسط معامله گران صورت گیرد که صرافی ها محل داد و ستد آن باشند.

رئیس کل بانک مرکزی در خصوص اهداف این بازار تصریح کرده بود: «بازار متشکل، فرصت برای کسانی است که اسکناس ارز و سپس حواله خود را از طریق صرافی ها به بازار عرضه کنند و به پلتفرمی تبدیل خواهد شد که بازار ارز متشکل شود.»

در خصوص بازیگران اصلی و سازوکار این بازار نیز رئیس کانون صرافان ایران گفت: «کانون صرافان، کانون بانک های خصوصی و شورای بانک های دولتی به عنوان بازیگر اصلی این بازار هستند و بانک مرکزی نیز به عنوان ناظر عملیات، انجام وظیفه می کند. در حال حاضر، مقدمات حقوقی این بازار و ساختار کلی آن از طرف بانک مرکزی در حال تدوین است؛ به محض اینکه مراحل حقوقی آن تمام شد  این بازار کار خود را آغاز می کند.»

غایب اصلی در سخنان مدیران بازار پول و ارز، بورس است و موضوعی که کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ حضور ارکان سازمان بورس در این بازار است. در خبرهایی که برای تصمیم گیری در خصوص این بازار منتشر شده همواره اسمی از بازار سرمایه برده می شد اما  صحبتی از نقش این سازمان در بازار نشده بود.

روابط عمومی بانک مرکزی روز گذشته خبر از جلسه ای با حضور رئیس کانون بانک های خصوصی، نماینده شورای هماهنگی بانک‌های دولتی، دبیرکل کانون صرافان ایرانیان، نماینده شرکت فرابورس ایران و نماینده شرکت ملی انفورماتیک با حضور نمایندگان حوزه های ارزی، نظارت و حقوقی بانک مرکزی منتشر کرد. در این جلسه که به عنوان مجمع موسس نیز مطرح شد، مواردی همچون ترکیب سهام موسسان، سرمایه شرکت، اساسنامه و فرایندها و مکانیزم های عملیاتی کردن بازار متشکل معاملات ارزی، از جمله مباحث فنی و ساختاری را مورد بحث و بررسی قرار گرفت؛ پیش از این اعلام شده بود.

علاوه بر این خبر بانک مرکزی، شرکت فرابورس نیز روز گذشته اطلاعیه ای در سامانه اطلاع رسانی ناشران بازار سرمایه منتشر کرد که در آن اعلام شده فرابورس یکی از بازیگران اصلی بازار متشکل ارزی بوده و ۲۰ درصد از شرکت سهامی مدیریت بازار متشکل از آن فرابورس خواهد بود. امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس ایران در این باره اظهار کرد: «با توجه به مصوبات جلسه هیأت مؤسس در تاریخ ۲۴ دی ۱۳۹۷، میزان سرمایه‌گذاری شرکت فرابورس ایران در شرکت سهامی مدیریت بازار متشکل معاملات ارزی حداکثر ۲۰ درصد تعیین شده است. وی تاکید کرده مراحل ثبت شرکت مذکور تا کنون انجام نشده و آثار مالی رویداد فوق هنوز مشخص نیست.»

خبر حضور فرابورس در بازار متشکل ارزی این سوال را ایجاد می کند که چرا سازمان بورس، شرکت «فرابورس» را به  عنوان یکی از موسسس این بازار متشکل انتخاب کرده است؟ چرا که در گذشته صحبت از راه اندازی بورس ارز در بورس کالا بوده و تا حدودی سازوکارهای هم برای آن در نظر گرفته شده بود، اما در حال حاضر صحبت از حضور فرابورس در بازار ارز بوده و احتمالا بستر معاملات ارز فرابورس خواهد بود نه بورس کالا.

اگر این بازار، بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار «بازار متشکل معاملات ارزی» به منظور ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارا، تشکیل شود تا ارزها در آن به صورت نقد مطابق مقررات این مصوبه و سایر مقررات مرتبط با آن در بستر الکترونیکی مورد معامله قرار گیرند؛ بازاری بهتر از بازار سرمایه نخواهد بود. به همین دلیل رئیس کل بانک مرکزی چندی پیش گفته بود که با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران بازار ارز و سرمایه و به ویژه بانک‌ها و صرافی‌ها در بانک مرکزی جلساتی برای تشکیل بازار متشکل ارزی برگزار شد. گفتنی است که بازار کارگزار محور بوده و عملیات مدیریت بازار توسط تشکلی خود انتظام انجام شده و بر اساس دستور العمل های مصوب بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد. ضمناً سیستم سفارشات و معاملات (Order Driven) مبتنی بر سفارش خواهد بود.

در نهایت  می توان گفت که انتقال دادوستدهای ارزی به سمت بازار سرمایه می تواند سبب شفافیت شده و نقدشوندگی آن را نیز بهبود بخشد؛ هرچند هنوز سازوکاری برای آن منتشر نشده، اما با توجه به حضور بازار سرمایه در این بازار و فرابورس می توان حدس زد که این بازار در بستر شفاف و نظام مند فرابورس خواهد بود.